Czym jest zachowek i kto jest do niego uprawniony

Zachowek to nic innego jak roszczenie, które nabywają członkowie rodziny zmarłego. Należy jednak pamiętać, że uprawnieni do zachowku są tylko ci członkowie rodziny, którzy zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego byliby powołani do dziedziczenia, a którzy nie otrzymali z jakiś przyczyn spadku. Do kręgu uprawnionych do zachowku należą zatem zstępni (tj. dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek i rodzice spadkodawcy, przy czym tylko i wyłącznie wtedy, kiedy byliby powołani do spadku.

Przykład

W sytuacji w której spadkodawca przepisał wszystko w formie testamentu na siostrę, a pozostawił małżonka i dzieci, to właśnie małżonkowi i dzieciom przysługuje prawo do zachowku, ponieważ to oni, z mocy ustawy, dziedziczyliby po spadkodawcy.

Babcia za życia – w drodze darowizny, przepisała swój majątek wnuczce. W tym przypadku siostra obdarowanej, po śmierci babci, nie będzie mogła pozwać jej o zachowek, jeśli żyją dzieci spadkodawcy. Wynika to z tego, że w opisanym przypadku powołanymi do spadku z ustawy byłyby dzieci, a nie wnuki spadkodawcy.

Wysokość zachowku

Uprawnionemu do zachowku przysługuje połowa wartości udziału spadkowego który by mu przypadł w wyniku dziedziczenia ustawowego. Wyjątkiem jest uprawniony do zachowku, który jest trwale niezdolny do pracy bądź małoletni. Tej grupie uprawnionych przysługuje zachowek w wysokości 2/3 udziału spadkowego.

Obliczanie wartości zachowku

Na poczet wartości zachowku zalicza się darowizny otrzymane od spadkodawcy oraz wszystkie rzeczy uzyskane w drodze zapisu windykacyjnego. Dopiero w sytuacji w której uprawniony do zachowku nie otrzymał nic od spadkodawcy co mogłoby zaspokoić jego roszczenie o zachowek, może domagać się zapłaty swojej części od spadkobierców. Jeśli majątek wcześniej otrzymany ma wartość mniejszą niż wartość zachowku, możliwe jest wystąpienie z roszczeniem o uzupełnienie sumy niezbędnej do pokrycia przysługującej uprawnionemu części zachowku.

Obliczając wartość zachowku, należy zatem uprzednio obliczyć wartość spadku, do której to kwoty nie wliczają się darowizny dokonane dawniej niż 10 lat przed dniem śmierci spadkodawcy jeśli darowizny te zostały dokonane na rzecz osób nie będących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku, zapisów zwykłych, poleceń i drobnych darowizn. Następnie należy ustalić udział spadkowy uprawnionego do zachowku, by w końcowym etapie obliczyć wartość przysługującego tej osobie zachowku.

Utrata prawa do zachowku małżonka rozwiedzionego

Małżonek rozwiedziony traci prawo do dochodzenia zachowku. Roszczenie małżonka o zachowek zostanie oddalone również wtedy, kiedy przed śmiercią spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy współmałżonka, a sąd uzna, że powództwo było uzasadnione.

Przedawnienie roszczenia

Roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu z upływem pięciu lat liczonych od dnia ogłoszenia testamentu – jeśli spadkobierca go pozostawił, W sytuacji braku testamentu, roszczenie przedawnia się po upływie 5 lat liczonych od dnia otwarcia spadku, tj. od chwili śmierci spadkodawcy.

Zdając sobie sprawę z zawiłości tematyki zachowków, zalecam wizytę w kancelarii radcy prawnego w Słupcy i skorzystania z pomocy prawnika, celem wyjaśnienia wszystkich zawiłości i uniknięcia błędów w postępowaniu.